Gey mi, Gay mi? Nasıl Yazılır?

Bu konuda küçük bir tartışma ve kafa karışıklığı var. Gey mi yazmalıyız, gay mi? Hatta bu konuda bir blog yazarının uzun ve öfkeli bir yazısına bile denk geldim. Neden "gay" şeklinde yazılması gerektiğini açıklıyor. Bu yazıyı yazma fikrini onun yazısını okuduktan sonra edindim. Çünkü ben, gey diye yazılması taraftarıyım. Bunun iki sebebi var. Öncelikle gey şeklinde yazmanın bir takım faydaları var. İkinci olarak, kelimeler başka dillere geçtiklerinde adapte olurlar; bu onların doğasında vardır. Peki, hangi faydalar, neyin adaptesi? Ayrıntılar, yazıda.

"İyi ama kelimenin aslı İngilizce ve İngilizcede gay diye yazılıyor. Orjinalini korumalıyız" diyebilirsiniz. Bu nokta cevabım şu olacaktır: İngilizce gay kelimesi Türkçeye gey şekilde dahil olabilir ve uyarlanabilir çünkü tarih boyunca pek çok yabancı kökenli sözcük Türkçenin ses yapısına uyarlanarak Türkçeye girmiştir veya okuduğumuz şekli ile yazılmıştır. Örneğin İtalyanca kökenli brillante sözcüğü pırlanta olarak, Arapça kökenli kırmızî (sonu uzun i) kelimesi kırmızı olarak dilimize dahil olmuştur. Bu geçişlerde dikkati çeken, yabancı kökenli kelimelerin Türkçenin ses yapısına uygun hale gelerek Türkçeleşmesidir. (Gey kelimesinde Türkçenin ses yapısına uyma ile ilgili bir sorunu olmasa bile bu bilgiyi vermemin sebebi şu: yabancı kökenli kelimeler orijinal hali ile kalmak zorunda değil. Bir şekilde -yazılışta veya okunuşta-dilimize uygun hale geliyor.) İngilizceden  football, free-kick, off side, media ve sandwich kelimeleri futbol, frikik, ofsayt, medya ve sandviç olarak dilimize girmiştir. Bu örneklerde, kelimeler Türkçede telaffuz edildiği şekliyle yazılmaktadır. Görüldüğü üzere dilimize yabancı dillerden sözcükler gelmektedir ve bunlar ya Türkçedeki büyük ünlü uyumuna uymuş ya da Türkçede telaffuz edildiği haliyle yazı diline aktarılmıştır. Bundan hareketle, İngilizce asıllı gay kelimesi de Türkçede telaffuz edildiği (sesletildiği) haliyle yazılabilir, diyebiliriz.

Daha önemli husus şu ki "gay" şeklinde yazıldığında, kelime, sanki şöyle sesleniyor: "Ben Türkiye'ye, Türk zihniyetine ait değilim, OLAMAM. Ben yabancıyım. Geylik Türklere yabancıdır, ben Batılıyım." Evet, kelimeyi Türkçeye uyarlamıyor olmanın en büyük
tehlikesi veya çirkinliği bu: Geylik kavramı yabancı, Batılı bir şey olarak bırakılıyor sanki. Geylik kavramı dilimize giremiyor, zihniyetimize giremiyor. Gey olmak -birilerinin iddia ettiği gibi- Batıya özgü bir şeymiş gibi kalıyor. Umarım bu hissi tarif edebilmişimdir.

Sanırım bu nokta dil ve zihniyet ilişkisine değinmeliyim. Halkın zihniyetindeki bir değişim dili, dildeki bir değişim ise zihniyeti etkiler. Yani dil ve zihniyet (düşünüş) etkileşimlidir. Örneğin birçok insan kadın demek yerine bayan demeyi tercih eder ve bu duruma tepki gösteririz. Çünkü kadın demeyi reddederek ve bayan diyerek ima edilen şudur: "Kadın demekten, kadınların cinsiyetini ağzıma almaktan utanıyorum, bir kadının bekaret durumuna atıfta bulunmuş olurum." Bu düşünüş şekli (zihniyet) kişinin diline yansır ve bayan der. Bizler de "bayan demeyin, kadın deyin" diyerek insanların zihniyetini değiştirmeye çalışırız: "Kadın demek kabalık değildir, kadın demek utanılacak bir şey değildir, kadın demek, kadın demektir." Görüldüğü üzere, düşünüş ve dil kullanımı iç içedir. Yazılı dilde de "gey" yazmak bu olgunun artık Türkçeleştiğini ima etmek gibi geliyor bana, "gay" diye yazmak ise bunun Türk zihniyetinde/dilinde bulunamayacağını, "bizdenleşemeyeceğini" ima ediyor. Yani Türkçeye uygun yazdığımızda "gey" kavramı daha az yabancı kalıyor. Özetle, gey olgusunun Türk dilinde/zihniyetinde yer edebilmesi için Türkçede okunduğu şekliyle yazılmasını daha doğru buluyorum.

Özetle, gey diye yazılır. Bunun iki sebebi var: Birincisi Türkçede aktarma sözcükler genelde okunduğu gibi yazılır ve Türkçeye uyarlanırlar. Dolayısıyla gey kelimesinin de uyarlanması doğaldır. İkincisi gey diye yazmak faydalı olabilir çünkü sözcüğü Türkçeleştirince gey olgusu Türk dilinde/zihniyetinde daha kolay yer edebilir.

Tartışma

Bu yazıyı yazma fikrini edindiğim blog yazısından bahsetmeliyim. KTOG adlı blog yazarı, bloğunda gay yazmanın doğru olduğunu savunan upuzun ve öfke dolu bir yazı yazmış. Bu yazıyı yazma ihtiyacını, esasen, onun fikirlerini okuduktan sonra hissettim. (Linki burada)
Ona göre gay şeklinde yazılmalı çünkü "gay" kelimesinin bir mazisi var (Fransızca renkli, gösterişli insan anlamına gelen gai kelimesinden başlayan etimoloji) ve bir harf değişikliği ile bu maziyi çöpe atmış, onu indirgemiş oluyoruz. Diğer yandan, gey diyerek Türkçeye adapte etmenin -meclise yaranmaya çalışan- LGBT+ derneklerinin kabul görme çabası sonucu ortaya çıktığını iddia ediyor ve kabul görme ihtiyacını küçümsüyor.
Bu görüşlere verecek cevabım şu ki bir kelimenin evrimi boyunca yaşadığı anlam genişlemesi/daralması veya anlam evrilmesi onun başka bir dile adapte olmasını engellemez. Ayrıca gey kelimesinin onurlu geçmişi hâlâ var olmakta ve Türkçeye uyarlanmış olsa bile var olmaya devam edecek.
Öte yandan, gey kelimesini Türkçe yazılışa uyarlamak sadece derneklerinin aklının ürünü olamaz, Türkçe konuşan ve yazan pek çok insan bunu akıl edebilir. (Çünkü neden? 300. kez söylüyorum: kelimeler evrilir, başka dillere geçer, uyarlanır ve bu doğal olarak gerçekleşir) Yani derneklerin çabası sonucu olmasına gerek yok. Bu adaptasyon süreci, dillerin doğasında var!
Son ve en önemlisi: İnsanların kabul görmek istemeleri küçümsenecek bir şey değil. Doğal ve insani bir şey!